
शब्दबाट जापानी जीवन बुझ्नुहोस् ② 「お辞儀(おじぎ)」का प्रकार र अर्थ ─ कहिले हल्का झुक्ने?

आजको विषय
जापानमा मानिसले अभिवादन गर्दा, धन्यवाद दिँदा, वा माफी माग्दा टाउको झुकाउँछन्(「お辞儀(おじぎ)」)。 यो केवल टाउको झुकाउनु मात्र होइन। अवस्थाअनुसार कोण र शब्द बदलिन्छन्।
यस लेखले “चलन+शब्द” सँगै सिकाएर जापानी शिष्टाचार सजिलै बुझ्न मद्दत गर्छ।
आजका शब्दहरू
| जापानी | पढाइ | अर्थ/प्रयोग |
|---|---|---|
| 「会釈」 | (えしゃく [eɕakɯ]) | छोटो अभिवादनका लागि हल्का झुकाइ। बाटोमा भेट्दा वा आँखा जुध्दा। |
| 「敬礼」 | (けいれい [keːɾeː]) | विनम्र र अलि गहिरो झुकाइ। ग्राहक सेवा, वरिष्ठलाई अभिवादन। |
| 「最敬礼」 | (さいけいれい [saikeːɾeː]) | सबैभन्दा गहिरो र लामो झुकाइ। माफी वा गहिरो कृतज्ञताका बेला। |
| 「失礼します」 | (しつれい します [ɕitsɯɾeː ɕimasɯ]) | कोठामा पस्दा/निस्कँदा भन्ने शब्द; सम्मान देखाउने। |
| 「よろしくお願いします」 | (よろしく おねがいします [joɾoɕikɯ oneɡai ɕimasɯ]) | सहकार्य वा सम्बन्ध निरन्तरताका लागि प्रचलित वाक्यांश। |
उदाहरण:
- 会釈: गलैँचामा हिँड्दा भेट भए, हल्का झुक्नुहोस्(会釈)。
- 敬礼: ग्राहकलाई सामान दिँदा, झुकेर(敬礼)「ありがとうございます」(धन्यवाद) भन्नुहोस्।
- 最敬礼: गल्ती भए, गहिरो झुकेर(最敬礼)「申し訳ございません」(म धेरै माफी चाहन्छु) भन्नुहोस्।
- 失礼します: ढोका ढक्ढक्याएर 「失礼します」(माफ गर्नुहोस्/भित्र पसुँ) भन्नुहोस्।
- よろしくお願いします: काम सुरु हुनु अघि 「本日もよろしくお願いします」(आज पनि साथ‑सहयोगको आशा गर्दछु) भन्नुहोस्।
मुख्य बुँदा: चालचलन र शब्द सँगै प्रयोग गर्नुहोस्। एउटा मात्र अपुरो लाग्छ।
संस्कृति टिप: ‘झुक्नु’ पनि भाषा नै हो
जापानमा झुकाइ शब्दसँग मिलेर पूर्ण बन्छ। उदाहरण: 「失礼します」(माफ गर्नुहोस्) भन्दै हल्का झुक्ने; 「ありがとうございます」(धन्यवाद) भन्दै विनम्र झुक्ने।
“शब्द मात्र” वा “व्यवहार मात्र” पर्याप्त हुँदैन। दुबै एकसाथ हुँदा नै राम्रो शिष्टाचार बन्छ। शान्त चालचलनबाट पनि सम्मान झल्किन्छ।
तीन प्रकारका झुकाइ र प्रयोग
| प्रकार | कोण | सामान्य अवस्था | प्रचलित शब्द |
|---|---|---|---|
| 会釈 | करिब 15° | बाटोमा भेट्दा, छोटो अभिवादन | 「こんにちは」(नमस्ते)「お疲れ様です」(परिश्रमका लागि धन्यवाद) |
| 敬礼 | करिब 30° | ग्राहक सेवा, वरिष्ठलाई अभिवादन | 「ありがとうございます」(धन्यवाद)「よろしくお願いします」(कृपया सहयोग गर्नुहोस्) |
| 最敬礼 | करिब 45° | माफी, गहिरो धन्यवाद, औपचारिक | 「申し訳ございません」(म अत्यन्त माफी चाहन्छु)「心より感謝申し上げます」(हृदयदेखि धन्यवाद दिन्छु) |
कोण गहिरो जति, सम्मान र भावनाको तीव्रता उति बढ्छ। 会釈 हल्का अभिवादनका लागि; 最敬礼 गहिरो माफी/धन्यवादका लागि।
आधारभूत रूप(उभिँदा)
- उभिने तरिका: ढाड सिधा; खुट्टा मिलाएर।
- हात: पुरुष—दुवैतिर; महिला—अगाडि हल्का जोड्ने(कार्यालय शिष्टाचारमा प्रचलित)。
- कोण: 15°/30°/45° मार्गदर्शन; बिस्तारै अगाडि झुक्ने।
- आँखा: अलि तलतिर हेर्ने; घूरिरहेको जस्तो नदेखिने।
- ताल: शब्द → झुक्ने → बिस्तारै फर्कने; स्वाभाविक देखिन्छ।
बस्दा पनि उही सोच: ढाड सिधा राखेर, शब्द र चालचलन मिलाउनुहोस्।
साधारण गल्ती र टिप्स
- धेरै छिटो/घाँटी मात्र: चिसो देखिन्छ। माथिल्लो शरीरबाट, बिस्तारै।
- 最敬礼 गर्दा मुस्कान: गहिरो माफी/धन्यवादमा शान्त मुखाकृति राख्नुहोस्।
- आँखा डुलेको: अलि तल हेर्दा स्थिर देखिन्छ।
व्याकरण बुँदा: 「〜いたします」 र 「〜申し上げます」
दुवै विनम्र(केञ्जोगो)रूप हुन्, आफूलाई घटाएर समक्षको सम्मान बढाउँछन्।
「〜いたします」
- 「します」 को बढी विनम्र, संयमित रूप।
- आफ्नै काम नम्रतापूर्वक भन्न।
उदाहरण:
- 「ご案内いたします」(म मार्गदर्शन गर्छु)
- 「準備いたしました」(तयारी भइसकेको छ)
- 「よろしくお願いいたします」(कृपया सहयोग गर्नुहोस्)
「〜申し上げます」
- कृतज्ञता/माफी जस्ता तीव्र भाव व्यक्त गर्न।
- “भन्नु” को विनम्र रूप।
उदाहरण:
- 「心より感謝申し上げます」(हृदयदेखि धन्यवाद दिन्छु)
- 「深くおわび申し上げます」(मैले गहिरो माफी चाहन्छु)
- 「新年のごあいさつを申し上げます」(नयाँ वर्षको शुभकामना व्यक्त गर्दछु)
नोट: 「申し上げます」 最敬礼 सँग राम्रो मिल्छ। गहिरो झुकाइसँगै उच्चत्तम सम्मान देखाउँछ।
संस्कृति र शब्द(म्यापिङ)
| काम | मिल्ने शब्द | पृष्ठभूमि |
|---|---|---|
| हल्का झुकाइ | 「お疲れ様です」(おつかれさまです [otsɯkaɾe sama desɯ])(परिश्रमका लागि धन्यवाद) | समक्षप्रति माया; सामाजिक दूरी कायम |
| विनम्र झुकाइ | 「ありがとうございます」(ありがとう ございます [aɾiɡatoː ɡozaimasɯ])(धन्यवाद) | कृतज्ञता क्रियामा देखाउनु |
| गहिरो झुकाइ | 「申し訳ございません」(もうしわけ ございません [moːɕiwake ɡozaimasen])(अत्यन्त माफी चाहन्छु) | सम्मान र आत्मचिन्तन जोड दिनु |
| कोठामा पस्यो | 「失礼します」(しつれい します [ɕitsɯɾeː ɕimasɯ])(माफ गर्नुहोस्) | अरूको “भित्री” क्षेत्रमा पस्नुअघि शिष्टाचार |
| वार्ता समाप्त | 「よろしくお願いします」(よろしく おねがいします [joɾoɕikɯ oneɡai ɕimasɯ])(कृपया सहयोग गर्नुहोस्) | सम्बन्ध निरन्तर रहोस् भन्ने चाहना |
| फोन राख्नु अघि | 「失礼いたします」(しつれい いたします [ɕitsɯɾeː itaɕimasɯ])(माफ गर्नुहोस्) | नदेखिए पनि शिष्टाचार कायम |
साना सम्वादहरू
1) कार्यालयमा पास हुँदै
A: 「おはようございます」(शुभ प्रभात). (会釈) B: 「おはようございます」(शुभ प्रभात). (会釈)
2) पसलमा
कर्मचारी: 「ありがとうございます」(धन्यवाद). (敬礼) ग्राहक: 「お願いします」(कृपया). (हल्का 会釈)
3) गल्तीको माफी
कर्मचारी: 「このたびはご迷惑をおかけして、申し訳ございません」(असुविधाको लागि माफी). (最敬礼) बॉस: 「今後は気をつけてください」(अगाडि ध्यान दिनुहोस्)。
4) कोठामा छिर्न/निस्कन
अतिथि: 「失礼します」(माफ गर्नुहोस्). (会釈 गरेर छिर्ने) आयोजक: 「よろしくお願いいたします」(कृपया सहयोग गर्नुहोस्). (敬礼)
अभ्यास: गरौँ
- शब्द र कोण मिलाउनुहोस्। कुन वाक्यसँग कुन कोण? (会釈/敬礼/最敬礼)
a) 「ありがとうございます」 b) 「申し訳ございません」 c) 「お疲れ様です」 - उच्च स्वरमा पढ्नुहोस्। 「失礼します」「よろしくお願いします」—आवाज र चालचलन मिलाएर अभ्यास।
- भूमिका खेल: कर्मचारी↔ग्राहक, बॉस↔कर्मचारी। १ मिनेटको सम्वाद बनाउनुहोस्।
सारांश
- झुकाइ+शब्द सँगै प्रयोग गर्दा मात्रै शिष्टाचार पूरा हुन्छ।
- 会釈・敬礼・最敬礼 ले भावनाको तीव्रता र सामाजिक दूरी देखाउँछ।
- 「〜いたします」「〜申し上げます」 ले श्रोताको सम्मान बढाउने विनम्र रूप दिन्छ।
- जापानी संस्कृतिमा चालचलन र शब्द दुबैबाट माया र सम्मान दिन्छन्।
अर्कोपटक: 「ことばで知る日本のくらし③」(शब्दबाट बुझ्ने जापानी जीवन ③)
「コンビニで学ぶ日本語の敬語 ─ 『温めますか?』にある思いやり」(कनभिनियन्स स्टोरमा केइगो — “तातो पारिदिऊँ?” भित्रको माया)
