शब्दबाट जापानी जीवन बुझ्नुहोस् (१): घरमा पस्दा किन जुत्ता खोलिन्छ?

आजको विषय

जापानमा घरमा प्रवेश गर्दा जुत्ता खोल्ने चलन छ। कतिपय देशमा भने मानिसहरू घरभित्र पनि जुत्ता नै लगाउँछन्। त्यसो भए, जापानमा किन 「靴を脱ぐ」（जुत्ता खोल्ने）? यो बानी जापानी शब्द र सोच्ने तरिकासँग सम्बन्धित छ।

आजका शब्द

Japanese	उच्चारण	अर्थ/प्रयोग
「玄関」	「げんかん」（[ɡeŋkaɴ]）	घरको प्रवेशद्वार; जुत्ता खोल्ने ठाउँ; बाहिर र भित्र छुट्याउने सिमाना।
「お邪魔します」	「おじゃまします」（[odʑamaɕimasɯ]）	अरूको घरमा छिर्दा भन्ने अभिवादन; “अलि असजिलो पार्न सक्छु, माफ गर्नुहोस्” भन्ने भाव।
「お上がりください」	「おあがりください」（[o aɡaɾi kɯdasai]）	“भित्र पस्यौ है” भन्ने विनम्र तरिका।
「土足」	「どそく」（[dosokɯ]）	जुत्ता लगाएर नै भित्र हुनु। जापानमा “「土足禁止」” (जुत्ता निषेध) भन्ने सूचना प्रायः देखिन्छ।
「スリッパ」	「すりっぱ」（[sɯɾippa]）	घरभित्र प्रयोग हुने हलुका चप्पल; बाहिर र भित्रको “बीच” को उपकरण।

संस्कृतिको टिपोट: “बाहिर” र “भित्र” छुट्याउने विचार （「外」「内」）

「玄関」（げんかん, प्रवेशद्वार） केवल ढोका मात्र होइन। त्यो “बाहिर” र “भित्र” स्पष्ट रूपमा छुट्याउने ठाउँ हो।

जापानी भाषामा “भित्र” र “बाहिर” छुट्याउने थुप्रै शब्द छन्।

「内」（うち）：परिवार, अफिस, समूह — आफू पर्ने संसार
「外」（そと）：अतिथि, बाहिरी व्यक्ति, अन्य संस्था

भित्र र बाहिर छुट्याउने यही भावना जुत्ता खोल्ने कर्ममा पनि देखिन्छ। 「玄関」 मा जुत्ता खोल्नु केवल फोहोर भित्र नआओस् भनेर मात्र होइन। यसले मनस्थिति परिवर्तन गरी आराम गर्न तयार पार्न पनि मद्दत गर्छ।

व्याकरण पोइन्ट: 「お〜ください」

जापानीमा विनम्र अनुरोध गर्न 「お + क्रियाको ます रूप + ください」 ढाँचा प्रयोग हुन्छ।

संरचना:

お + 動詞のます形 + ください（विनम्र अनुरोधको ढाँचा）
例：お + 上がり + ください → お上がりください（भित्र पस्यौ है）

प्रयोग: कसैलाई कुनै काम विनम्रतापूर्वक गर्न अनुरोध गर्दा प्रयोग गरिन्छ। प्रवेशद्वारमा 「上がる」 को अर्थ “घरभित्र पस्नु” हुन्छ। 「お上がりください」 साधारण “भित्र पस्यौ” भन्दा बढी आदरपूर्ण र आतिथ्यपूर्ण सुनिन्छ।

उदाहरण:

「どうぞ、お上がりください。」（घरका मान्छेले भन्छन्）（कृपया भित्र पस्यौ।）
「お待ちください。」（दोकान वा क्लिनिकमा प्रायः सुन्निन्छ）（कृपया पर्खनुहोस्।）

संस्कृति र भाषाको सम्बन्ध

सांस्कृतिक व्यवहार	मिल्ने जापानी अभिव्यक्ति	पृष्ठभूमि
प्रवेशद्वारमा जुत्ता खोल्नु	「お邪魔します」「お上がりください」	भित्र-बाहिर छुट्याउने चेतना; सफाइ
घरभित्र चप्पल (स्लिपर) प्रयोग	「どうぞ、スリッパをお使いください」	सफाइ र सबैको सहजताको लागि
घरमा पसेरू अघि एक शब्द भन्नु	「失礼します」	अरूको “भित्र” मा प्रवेशको अनुमति माग्नु

आजको सारांश

जापानमा “बाहिर” र “भित्र” छुट्याउने संस्कृति छ।
「玄関」 त्यो सिमाना देखाउने ठाउँ हो।
「お上がりください」「お邪魔します」 मा दुस्राप्रतिको आदर र ख्याल प्रकट हुन्छ।
「お〜ください」 ढाँचा विनम्र अनुरोधको तरिका हो।

पछिल्लो भाग: शब्दबाट जापानी जीवन (२)
नमस्कार (बाउ) का प्रकार र अर्थ: कहिले अलि मात्र टाउको निहुराउने?