
စကားလုံးများဖြင့် ဂျပန်ဘဝကို နားလည်ကြမယ် (၅) ရထားထဲမှာ ဘာကြောင့် တိတ်တဆိတ်နေကြတာလဲ — “အခြားသူကို စဉ်းစားခြင်း” ကို ဘာသာနဲ့ လေ့လာကြမယ်

ဒီနေ့ ခေါင်းစဉ်
ဂျပန်ရထားထဲမှာ လူတွေက စကားသံ နည်းနည်းသာ ပြောကြပြီး ဖုန်းကို အသံပိတ် ထားတတ်ကြသည်။ ဒီ “တိတ်တဆိတ်” ဖြစ်စဉ်က ဂျပန်ရဲ့ အများပြည်သူနေရာ စည်းကမ်းတစ်စိတ်တစ်ပိုင်း ဖြစ်သည်။
ရထားထဲမှာ ဘာကြောင့် တိတ်တဆိတ်နေကြသလဲ။ အဖြေက “အခြားသူကို စဉ်းစားခြင်း” ဖြစ်သည်။ ဒီဆောင်းပါးမှာ ထိုအကြောင်းရင်းနဲ့ နူးညံ့သက်သာ စကားပြောပုံများကို ဂျပန်လို ဖြည်းဖြည်းချင်း နားလည်နိုင်အောင် ရှင်းပြထားသည်။
ဒီနေ့ ဝေါဟာရ (ဖတ်ရာ + IPA)
| ဂျပန်စာ | ဖတ်ရာ | IPA | အဓိပ္ပာယ် / အသုံးပြုမှု |
|---|---|---|---|
| 「ご遠慮ください」 | ごえんりょください | [ɡo eɴɾʲo kɯdasai] | “ကျေးဇူးပြု၍ … မလုပ်ပါ” လို့ လေးလံညှာတာနဲ့ တောင်းဆိုခြင်း။ ဥပမာ: 「通話はご遠慮ください。」 |
| 「お静かにお願いします」 | おしずかにおねがいします | [o ɕizɯka ni o neɡai ɕimasɯ] | အခြားသူများအတွက် တိတ်တဆိတ်နေပါလို့ ယဉ်ယဉ်ကျေးကျေး တောင်းဆိုခြင်း။ |
| 「マナー」 | まなー | [manaː] | စည်းကမ်း/ကိုယ်ကျင့်တရား။ ဂျပန်မှာ အများပြည်သူနေရာတွင် အရေးကြီး။ |
| 「思いやり」 | おもいやり | [omoijaɾi] | အခြားသူကို စဉ်းစားပြီး အနှောက်အယှက် မဖြစ်အောင် ကြိုးစားသော စိတ်။ |
| 「ご協力ください」 | ごきょうりょくください | [ɡo kʲoː ɾʲokɯdasai] | စည်းကမ်းကို အတူတကွ လိုက်နာပေးပါလို့ တောင်းဆိုခြင်း။ |
| 「〜ないでください」 | 〜ないでください | [naide kɯdasai] | “ကျေးဇူးပြု၍ … မလုပ်ပါ” လို့ နူးညံ့သက်သာစွာ တားမြစ်ခြင်း။ ဥပမာ: 「大声で話さないでください。」 |
IPA ကို သင်ယူရေးအတွက် လမ်းညွှန်အနေဖြင့်သာ ကြည့်ပါ။ ဧရိယာ/စကားပြောပုံအလိုက် အသံအနည်းငယ် ကွာခြားနိုင်သည်။
ယဉ်ကျေးမှု မှတ်စု: တိတ်တဆိတ်ထဲက ကြင်နာမှု
ဂျပန်တွင် အများပြည်သူ နေရာများ၌ တိတ်တဆိတ်နေခြင်းကို “အခြားသူကို ရိုသေစွာ ဆက်ဆံခြင်း” ဟု သတ်မှတ်ကြသည်။ ရထားထဲတွင် မသိမရှား လူအများက တစ်နေရာတည်းတွင် အတူတကွ မျှဝေသုံးနေသဖြင့် “အနှောက်အယှက် မဖြစ်အောင်” ဟူသော စိတ်ထားကို အထူး အရေးပေးကြသည်။
“静か(しずか)” သည် အသံနည်းခြင်းသာမက “စိတ်ငြိမ်သက်” ကိုလည်း ဆိုလိုသည်။ တိတ်တဆိတ်နေခြင်းသည် ပတ်ဝန်းကျင်ရှိ လူများနှင့် ကိုယ်တိုင်၏ စိတ်ဓာတ်ကို ကာကွယ်ရန် အထောက်အကူဖြစ်သည်။
ကျန်းမာရေးမကောင်းသူများ၊ ကလေးငယ်နှင့်အတူ သွားလာသူများ၊ အရေးပေါ် အလုပ်ဖုန်းကို စောင့်နေသူများ လည်း ရှိနိုင်သည်။ တိတ်တဆိတ်နေရခြင်းက ထိုသူများအတွက် အထောက်အကူ ဖြစ်နိုင်သည်။
သဒ္ဒါ: နူးညံ့သက်သာ တောင်းဆိုပုံ
ဂျပန်ဘာသာတွင် အမိန့် ပုံစံထက် တောင်းဆို ပုံစံကို ပိုမို သုံးလေ့ရှိသည်။ ရထား/ဘတ်စ်ကဲ့သို့ အများပြည်သူ နေရာများတွင် ယဉ်ယဉ်ကျေးကျေး စကားသုံးပုံသည် အရေးပါသည်။
「〜ください」: ယဉ်ကျေး တောင်းဆို
ဥပမာ: 「席をゆずってください。」 (နေရာပေးပါ) — အခြေခံ၊ နူးညံ့သော တောင်းဆိုပုံစံ။
「〜ないでください」: နူးညံ့သက်သာ တားမြစ်ခြင်း
ဥပမာ: 「大声で話さないでください。」 (ကျယ်ကျယ် မပြောပါနဲ့) — ဆန္ဒကို မပြစ်တင်ဘဲ ဖော်ပြသည်။
「〜ないように」: စဉ်းစားပေးမှု ပြခြင်း
ဥပမာ: 「他の人の迷惑にならないようにしましょう。」 (အခြားသူတွေ အနှောက်အယှက် မဖြစ်အောင် အတူကြိုးစားကြရအောင်) — ကိုယ်တိုင်ပါဝင်သည့် ပူးပေါင်း တောင်းဆိုခြင်း။
「〜てもいいです」: ခွင့်ပြုချက် မေးမြန်းခြင်း
ဥပမာ: 「ここで話してもいいですか。」 (ဒီမှာ ပြောရမလား) — တခြားသူ၏ ခံစားမှုကို စစ်ဆေးခြင်း။
စကားလုံး တစ်ခုပဲ ပြောင်းလဲသော်လည်း အပြောအဆို၏ ခံစားမှု အလွန် ပြောင်းလဲနိုင်သည်။ နူးညံ့သက်သာ စကားများက ရိုသေလေးစားမှုနှင့် စဉ်းစားပေးမှုကို ပိုမို ပေးပို့နိုင်သည်။
ကမ္ဘာမြင်ကြည့်: “တိတ်တဆိတ်” ကို မတူညီတဲ့ ခံစားချက်
တိုင်းပြည်/ဒေသအလိုက် “တိတ်တဆိတ်” ကို ခံစားသဘော မတူကြသည်။ ခြားနားချက်များကို သိရှိခြင်းနှင့်အတူ ဂျပန်၏ ထူးခြားချက်များ ပိုမို ပေါ်လွင်လာသည်။
တိတ်တဆိတ် = စဉ်းစားပေးမှု လို့ မြင်ကြတဲ့ ယဉ်ကျေးမှု
- ဂျပန်၊ ကိုရီးယား၊ ထိုင်း စသည်။ အများပြည်သူနေရာ၌ တိတ်တဆိတ်နေခြင်းသည် အခြားသူကို ရိုသေမှု ဖြစ်သည်။
လွတ်လပ်မှုနဲ့ သဘာဝကျမှုကို တန်ဖိုးထားတဲ့ ယဉ်ကျေးမှု
- အမေရိကန်၊ ဖိလစ်ပိုင်၊ အင်ဒိုနီးရှား၊ မလေးရှား စသည်။ ကိုယ့်ဟန်ကိုယ် သဘောနှင့် လူမှု ဆက်ဆံရေးကို တန်ဖိုးထားပြီး စကားပြောခြင်းကို သဘာဝ အစိတ်အပိုင်း တစ်ခုအဖြစ် မြင်တတ်ကြသည်။
စည်ကားမှုက စိတ်အေးစေတဲ့ ယဉ်ကျေးမှု
- တရုတ်၊ ဗီယက်နမ်၊ အိန္ဒိယ၊ နီပေါ၊ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် စသည်။ အသံများနှင့် စကားပြောသံများကို နေ့စဉ်ဘဝ၏ သဘာဝ အစိတ်အပိုင်း တစ်ခုပင် ဟု မြင်တတ်ကြပြီး တိတ်တဆိတ်နေခြင်းထက် စည်ကားမှုကို ပိုမို နှစ်သက်တတ်ကြသည်။
ယဉ်ကျေးမှု ခြားနားချက်များမှာ ကောင်း/ဆိုး ဖြတ်တောက် မဟုတ်ပါ။ လူမှုအဖွဲ့အစည်းတိုင်းတွင် ကိုယ်ပိုင် “စဉ်းစားပေးမှု” ပုံစံ ရှိနေသည်။
စကားပြော ပုံစံ (ရထားထဲ)
အခြေအနေ: သူငယ်ချင်းနဲ့ အသံနည်းနည်းနဲ့ စကားပြောချင်သည့် အခါ။
– A: 「ここで少し話してもいいですか。」 (ဒီမှာ နည်းနည်း စကားပြောရမလား)
– B: 「はい、いいですよ。声は小さくしましょう。」 (ဟုတ်ကဲ့ ရပါပြီ။ အသံ တိုးမိမသွားအောင် လျှော့ကြရအောင်)
– A: 「ありがとうございます。通話はしないでおきます。」 (ကျေးဇူးတင်ပါတယ်။ ဖုန်းမခေါ်တော့ပါဘူး)
| စကားပြောပုံ | အချက်အလက် |
|---|---|
| 「〜してもいいですか。」 | ခွင့်ပြုချက်ကို ယဉ်ယဉ်ကျေးကျေး မေးခြင်း |
| 「声は小さくしましょう。」 | မိမိနှင့် တစ်ဖက်သား နှစ်ဖက်စလုံး ပါဝင်သည့် အကြံပြုခြင်း |
| 「通話はしないでください。」 | နူးညံ့စွာ “မလုပ်ပါ” ဟူ၍ ပြောသည့် စည်းကမ်းပါ စကား |
ဆိုင်း/ကြေညာချက် (လွယ်ကူတဲ့ ဂျပန်)
- 「車内での通話はお控えください。」 → 「電車の中で電話をしないでください。」
- 「優先席付近では、マナーモードに設定のうえ通話はお控えください。」 → 「優先席の近くでは、スマートフォンをマナーモードにして、電話はしないでください。」
- 「周囲のお客さまへのご配慮をお願いします。」 → 「まわりの人のために、静かにお願いします。」
ဒီနေ့ အကျဉ်းချုပ်
- တိတ်တဆိတ်နေခြင်းသည် ဂျပန်၏ “အခြားသူကို စဉ်းစားတဲ့ ယဉ်ကျေးမှု” ကို ပြသတတ်သည်။
- 「〜ください」「〜ないように」 တို့တွင် ရိုသေလေးစားမှုနှင့် စဉ်းစားပေးမှု အဓိပ္ပာယ်များ ပါဝင်သည်။
- ကမ္ဘာ့ ယဉ်ကျေးမှုများနှင့် နှိုင်းယှဉ်ကြည့်ရာတွင် ဂျပန်၏ အများပြည်သူ စည်းကမ်းကို ပိုမို နားလည်နိုင်သည်။
နောက်တစ်ခန်း: “စကားလုံးများနဲ့ ဂျပန်ဘဝ (၆)” — စျေးဝယ်ချိန် 「いらっしゃいませ」 ထဲက အနူးအညွှတ်။
